Sông Gianh, với vẻ đẹp hoang sơ và hùng vĩ, từ lâu đã trở thành một biểu tượng của Quảng Bình. Sông Gianh là một con sông chảy trên địa phận tỉnh Quảng Bình, bắt nguồn từ khu vực ven núi Cô Pi cao 2.017 m thuộc dãy Trường Sơn, chảy qua địa phận các huyện Minh Hóa, Tuyên Hóa, Bố Trạch, Quảng Trạch và thị xã Ba Đồn để đổ ra biển Đông ở Cửa Gianh.

Vẻ đẹp kỳ vĩ của thiên nhiên

Sông Gianh không chỉ là một dòng sông, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật của thiên nhiên. Những ghềnh thác hùng vĩ, những dòng nước trong xanh, những cánh rừng nguyên sinh hai bên bờ tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp. Khi xuôi thuyền trên sông Gianh, du khách sẽ được đắm mình trong không gian yên bình, lắng nghe tiếng chim hót, tiếng gió thổi, và cảm nhận được sự hùng vĩ của thiên nhiên.

Huyền thoại và lịch sử

Sông Gianh không chỉ đẹp về tự nhiên mà còn ẩn chứa nhiều huyền thoại và câu chuyện lịch sử. Người dân Quảng Bình từ xưa đã xem sông Gianh như một dòng sông linh thiêng, gắn liền với cuộc sống của họ.

Trong lịch sử, sông Gianh được gọi theo tên chữ là Linh Giang. Nếu đèo Ngang là ranh giới thời Đại Cồ Việt và Chiêm Thành sau khi người Việt giành được độc lập từ 939 đến năm 1069, thì sông Gianh là ranh giới thời Trịnh – Nguyễn phân tranh giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài (1570-1786) với xung đột vũ trang gần nửa thế kỷ (1627-1672).

Trong cuộc chiến tranh Trịnh Nguyễn, quân Trịnh án ngữ ở đèo Ngang, nhưng thực sự ranh giới chia cắt Bắc - Nam của Việt Nam là sông Gianh từ 1627 đến 1774. Bờ bắc sông có chợ Ba Đồn là nơi quân Trịnh mua đồ ăn uống và trao đổi hàng hóa.

Vào tháng 7 năm 1885, vua Hàm Nghi, người bị Pháp phế truất vì thiếu cộng tác và đã phát động kêu gọi nhân dân khởi nghĩa, quân Cần vương lánh nạn ở thượng nguồn sông, một vùng hoang dã ò núi và rừng rậm. Chính ở đó, tại ngôi làng nhỏ Ò Vé, ông đã bị bắt vào ngày 2 tháng 11 năm 1888 và bị đày đến Algiers, nơi ông mất năm 1943.

Sinh ra giữa vòng quay tàn khốc của chiến tranh, bên cạnh sự thống khổ phải gánh chịu, người dân đôi bờ sông Gianh đã rèn được ý chí sắt đá và cả mưu trí để lần lượt đánh bại những mưu đồ thôn tính nước ta từ giặc ngoại xâm trong quá khứ.

Giá trị văn hóa

Sông Gianh không chỉ là một dòng sông, mà còn là một di sản văn hóa quý báu. Hai bên bờ sông Gianh có nhiều làng nghề truyền thống, những ngôi làng nghề cổ kính với kiến trúc độc đáo. Người dân nơi đây vẫn giữ gìn những nét văn hóa truyền thống, tạo nên một bức tranh đa sắc màu về cuộc sống bên sông Gianh.

Sông Gianh nay đã nối đôi bờ bằng chiếc cầu kết cấu vĩnh cửu từ bê tông cốt thép. Tượng đài chiến thắng Sông Gianh, cảng Gianh, cầu Gianh…

Giá trị du lịch

Ngày nay, sông Gianh không chỉ là một dòng sông mang ý nghĩa lịch sử và văn hóa mà còn là một điểm đến du lịch hấp dẫn. Du khách có thể tham gia các hoạt động như: du thuyền trên sông, khám phá các làng nghề ven sông, Khám phá những di tích lịch sử gắn liền với sông Gianh,...

Con sông này cung cấp nước tưới tiêu cho đồng ruộng. Đồng thời, sông Gianh cũng là một tuyến giao thông quan trọng, kết nối các vùng miền.

Sông Gianh là một biểu tượng của Quảng Bình, là một phần không thể thiếu trong tâm hồn của người dân nơi đây. Với vẻ đẹp tự nhiên kỳ vĩ, những giá trị văn hóa sâu sắc, sông Gianh xứng đáng là một điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước.